در روند رو به جلوی تاریخ کشور،همواره چهره‌ها و شخصیت‌هایی به عنوان چهره‌های تاریخ‌ساز شناخته می‌شوند.از جمله چهره‌های شاخص و تاریخ‌ساز کشور در نیم قرن اخیر، می‌توان به مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اشاره کرد. ایشان از شخصیت‌های کم‌نظیری بود که نسل مدیران جوان اول انقلاب اسلامی درس‌های زیادی از او آموخته و شایسته است به نسل‌های بعدی نیز منتقل گردد.

بنا بر تعاریف آکادمیک، مدیریت استراتژیک، هنر و علم تدوين، اجرا و ارزيابي تصميماتی است كه سازمان را در رسيدن به اهداف توانمند مي‌سازد. برخی ویژگی‌ها و مزایای مدیریت و برنامه‌ریزی استراتژیک را می‌توان این‌گونه برشمرد: تمرکز بر مسائل و اقدامات، آگاهی ازمحیط در حال تغییر، توان بالقوه، شناسایی فرصت‌ها و تهدیدات، آمادگی برای ایجاد تغییرات، تعیین واقع‌بینانه اهداف، دسترسی به اطلاعات، توسعه ارتباطات، ترسیم نقشه راه و انسجام درفعالیت‌ها.

مدیر استراتژيك وظیفه تعیین اقدام‌هایی را دارد که احتمال دستيابي به اهداف پيش‌بيني شده در زمان‌هاي مقرر را میسر می‌سازد. از این منظر، با تعمق در آرا، عقاید، رفتار،گفتار و کردار آیت‌الله هاشمی رفسنجانی می‌توان دریافت که ایشان الگوی تمام‌عیار چنین مدیریتیدر ایران معاصر بوده‌اند. هدف این مقاله تبیین مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدیریت استراتژیک در شخصیت حقیقی و حقوقی ایشان است.

در ابتدا باید خاطرنشان کرد که عنصر زمان در مطالعه، تبیین و تدوین پدیده‌ها و موضوعات فرهنگی و اجتماعی بسیار مهم و تأثیرگذار است. از این منظر با توجه به زمان به نسبت کوتاهی که از همه‌گیری کرونا گذشته است، امکان مطالعه بنیادی  برای تغییر ناشی از آن در بنیان‌های زیستی، فرهنگی، اجتماعی و سبک زندگی وجود ندارد. بنابراین سطح تحلیل در این بازه زمانی غیربنیادی است و نمی‌توان بدون هیچ تردیدی درباره تغییرات آینده سخن گفت. در ادامه به تأثیرات زندگی در شرایط همه‌گیری کرونا بر ابعاد گوناگون سبک زندگی اشاره می‌شود. البته بنا به دلایل پیش‌گفته این نوشتار فاقد بنیان‌های نظری و سنجش است و به عنوان رهیافتی در این حوزه محسوب می‌شود.

 بعد فرهنگی

تغییرات ناشی از همه‌گیری کرونا را از منظر فرهنگی در جامعه می‌توان چنین برشمرد:

• گذار از فردگرایی به جمع‌گرایی
• گذار از ترس فردی به ترس جمعی
• گذار از دغدغه فردی به دغدغه جمعی
• گذار از غرور قدرت به ضعف و ناتوانی (بی‌قدرتی)
• گذار از نگرش‌ مادی‌گرایانه به نگرش معنویت‌گرایانه
• گذار از فراموشی مرگ و قیامت به نزدیکی به مرگ و قیامت
• گذار از جاه‌طلبی افراطی به حقارت
• گذار از احساس امنیت به احساس ناامنی

از جمله تغییرات قابل مشاهده در سبک زندگی جامعه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- خوراک: احیای آشپزی و پخت غذا و خوراک سنتی در منازل به معنای احیای سفره‌های خانوادگی است که سبب حذف هزینه‌های غیرضروری مانند رفتن به رستوران و ... و قناعت و صرفه‌جویی در الگوی مصرف جامعه شده است.  البته احیای سفره در خانه به معنای احیای ارتباط، تعامل و محفل گردهم آمدن اعضای خانواده نیز می‌باشد.

- گفت‌وگو: مطالعات سال‌های اخیر نشان می‌دهد، گفت‌وگو و تعامل کلامی در میان اعضای خانواده‌های ایرانی بسیار کاهش یافته است که برای آن دلایل و عوامل بسیاری مطرح است. اما همه‌گیری کرونا و خانه‌نشینی افراد، سبب افزایش گفت‌وگو، تعامل و مدارا در خانواده‌ها گردید. بنابراین از این منظر شاهد بازگشت ارزش‌های سنتی به خانواده ایرانی هستیم. البته برخی از افزایش مناقشات خانواده در این دوره سخن می‌گویند، اما مطالعات و پژوهش‌های انجام‌گرفته، این حوزه را پیش از شیوع کرونا نیز پرمناقشه می‌دانست و نمی‌توان این امر را از پیامدهای کرونا در جامعه برشمرد. چنانکه مناقشه خانواده ایرانی از عوارض مدرن شدن و تغییر ارزش‌های نسل جدید و شکاف میان نسل‌هاست.

ساعتی پیش تفاهم‌نامه همکاری فی مابین سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و آرشیو ملی هند در حضور حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و نارندرا دامورداس مودی نخست وزیر هند، بین دو سازمان امضا و مبادله شد.

بر طبق این تفاهم‌نامه که در 13 بند به امضای سیدرضا صالحی امیری به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران و نماینده دولت هندوستان رسیده، طرفین در خصوص توسعه همکاری در زمینه اصول کیفیت و منافع مشترک بر طبق قانون ملی هر یک از این دو کشور و اصول مشترک قانون بین‌الملل و تبادل اطلاعات و دانش در زمینه مسائل آرشیوی از طریق مبادله کتابچه‌های راهنما، رهنمون‌ها، قوانین، انتشارات و سایر منابع خاص مربوط به موضوع‌های آرشیو همکاری خواهند کرد.

حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی در دیدار اعضای شورای سیاستگذاری همایش بین المللی اسلام سیاسی امام خمینی و جهان معاصر که در جماران برگزار شد، با بیان اینکه انقلاب اسلامی ایران یک مقطع بزرگ تاریخ معاصر جهان است، به سه گام این انقلاب اشاره کرد و اظهار داشت: تغییر نظام سیاسی اولین گام انقلاب اسلامی است که مانند سایر انقلابات سیاسی دنیا منجر به تغییر مدیران و نیز سیستم سیاسی کشور شد.

وی دومین تغییر انقلاب اسلامی را دگرگونی در جایگاه طبقات اجتماعی ذکر کرد و افزود: از علل تفاوت بنیادین انقلاب ما با تحولات قبل از خود این است که طبقات اجتماعی را در هم ریخت؛ البته این اتفاق با عوارضی همراه بود اما باعث تحول اجتماعی شد و بسیاری از کسانی که اکنون در طبقات بالا نشسته‌اند پیش از انقلاب طبقه اجتماعی متفاوتی داشتند.

یادگار امام با اشاره به خطبه‌ای از نهج البلاغه که مرحوم آیت الله طالقانی در ابتدای انقلاب بدان اشاره می‌کردند، یادآور شد: امیرالمؤمنین (ع) پس از پذیرش حکومت فرمودند «قسم به خدا، من شما را آزمایش خواهم کرد و شما را غربال خواهم نمود تا بالا و پایین شوید. آن‌هایی که به ناحق بالا رفته، پایین آیند و آن‌هایی که به ظلم عقب مانده‌اند جلو افتند و در جایگاه خویش قرار گیرند». اتفاقی که در دهه 1360 رخ داد این بود که یک طبقه متوسط بسیار فربه شکل گرفت که هم پشتوانه اصلی انقلاب شد و هم مانع هرگونه به هم ریختگی در تداوم انقلاب گردید؛ این طبقه ساختار اصلاح گرانه قوی در جامعه ایجاد کرد تا آن را همواره در مقابل آفت‌های درونی واکسینه کند.

دکتر سیدرضا صالحی امیری امروز در مراسم روز جهانی موزه و میراث فرهنگی که در محل موزه ملی ایران برگزار شد، اظهار کرد: امسال یکصدمین سال تاسیس موزه ملی است. موزه‌ای که به یک معنا مادر تمام موزه‌های ما و نماد هویت فرهنگی و تاریخی ما است و خوشحالم که نخستین ساختمان کتابخانه ملی همجوار این موزه است.

او با اشاره به موضوع مورد بحث خود از منظر مطالعات و مدیریت فرهنگی، به اهمیت موضوع موزه و موزه‌داری پرداخت و گفت: در مبحث فرهنگ و تحلیل و تفسیر کارکرد آن بر این باوریم که فرهنگ، چهار ساحت را در برمی‌گیرد و اولین و مهمترین کارکرد آن‌، هویت سازی است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با تاکید بر اینکه کارکرد اصلی فرهنگ، حفظ و تداوم ارزش‌های بنیادی در جامعه است، مهمترین عامل بقای فرهنگی و تداوم فرهنگی هر ملتی را هویت آن ملت و کشور دانست.

صالحی امیری ادامه داد: به اعتقاد من موزه‌ها نشانگر هویت و در حقیقت شناسنامه هر قوم و ملتی هستند. همان‌طور که شناسنامه یک فرد سند هویتی او است، موزه هم سند هویت بخش یک ملت است. فرهنگ و تمدن هر جامعه و ریشه‌های تاریخی مردمان در موزه‌ها تبلور پیدا می‌کند. به عبارت دیگر موزه ها محل اجتماع و انباشت سرمایه های عظیم فرهنگی ما هستند که طی قرون و سال ها برای ما به یادگار مانده‌اند.

اثر ماندگار حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاهنامه، در میان آفرینشهای ارزشمند شعر و ادب فارسی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و در طول قرن‌ها منشأ آثار و هنرهای گوناگون در حوزه‌های عمومی و هنری فاخر بوده است. داستان‌های حماسی و پهلوانی و موضوعات متنوع ملی و میهنی شاهنامه، موجب شده تا این کتاب به عنوان سرمایه‌ای زوال ناپذیر در حوزه فرهنگ محسوب شود. شاهنامه‌نگاری و مصور کردن شاهنامه از نخستین سده پس از سرودن آن، به روح هنر نگارگری تبدیل شد. دربارها و شاهان به دو دلیل عمده اقدام به مصور نمودن شاهنامه می‌کردند؛ نخست از آن جهت که به ثبت آثار و ماندگاری دوران خود بپردازند و عظمت بارگاه خود را به تصویر کشند. دلیل دوم فراهم ساختن گنجینه‌ای برای حکومت‌ها بود، چرا که کتاب پس از مصور شدن، به عنوان یک گنج در خزائن و گنجینه‌ها نگهداری می‌شد.بخشی از آنچه در متون ما با عنوان خزائن شاهی نامیده می‌شود، علاوه بر اجناس قیمتی و جواهرآلات، به آثار هنری اشاره دارد و در عصر حاضر این نقش را کتابخانه‌های سلطنتی ایفا می‌کنند. در موزه‌‌های ایران و جهان و مجموعه‌های خصوصی، نسخه‌های متعدد مصور شاهنامه وجود دارد که با بررسی آنها می‌توان وضعیت فرهنگی و هنری هر دوره را باز شناخت. هنرمندان و تصویرسازان نیز به دو دلیل به این مهم دست می‌زدند؛ نخست از آن رو که شاهنامه را شناسنامه ایران می‌دانستند و روایت جان وخرد ایرانی را از آن می‌جستند.

دکتر سید رضا صالحی امیری، ساعتی قبل برای بازدید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و شرکت در نشست «نیشابور، پایتخت کتاب ایران» به شهر آفتاب رفت.

نشست معرفی برنامه‌های پایتخت کتاب ایران با حضور سید عباس صالحی معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید رضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، غلامحسین مظفری فرماندار نیشابور، محمود اسعدی دبیر چهره‌های ماندگار کشور و عباس کرخی رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیشاور برگزار شد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این نشست با بیان اینکه «انتخاب نیشابور به عنوان پایتخت کتاب ایران درشان این شهر بود و انگیزه اصلی برای فعالان در این حوزه برجسته سازی مقوله فرهنگ و مصرف فرهنگی است»، اظهار داشت: «ما با بحران مصرف فرهنگی روبه‌رو هستیم از این رو نیازمند تحریک مصرف فرهنگی برای بالا بردن مصرف صحیح هستیم.

»وی با تأکید بر اینکه «نیشابور به لحاظ جوهره ذاتی یک مرکز و قطب فرهنگی است که باید سرمایه گذاری‌های فرهنگی خوبی روی آن انجام شود»، تصریح کرد: «نیشابور دارای سبقه تاریخی، دینی و هویت تمدنی است. این شهر بیش از دو هزار و 400 شهید تقدیم نظام کرده و افراد بزرگی در این شهر حضور دارند که منشأ خدمات ارزشمندی در کشور بوده‌اند.»

عصر پنجشنبه «ماهیر اونال» وزیر فرهنگ و گردشگری جمهوری ترکیه و هیات همراه از بخش‌های مختلف کتابخانه ملی ایران از جمله موزه کتاب و میراث مستند، گنجینه نسخ خطی و سالن‌های تخصصی بازدید و با سیدرضا صالحی امیری دیدار و گفتگو کرد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ابتدای این دیدار به بیان ویژگی‌ها و داشته‌های کتابخانه ملی و آرشیو ملی ایران پرداخت و گفت: «درهای کتابخانه و آرشیو ملی ایران به روی ترک‌ها باز است.»

صالحی کتاب تحریر توحید سید حسن خمینی به ترکی استانبولی ترجمه می‌شود

امیری در این دیدار به رونمایی از کتاب تحریر توحید، اثر آیت الله سید حسن خمینی که تفسیری است از فصوص الحکم ابن عربی در کتابخانه ملی ایران اشاره کرد و گفت: «ما تصمیم گرفته‌ایم که این کتاب را به ترکی استانبولی ترجمه کنیم و به دولت و اهالی فرهنگ و اندیشه و عرفان ترکیه هدیه بدهیم.

وی که بامداد پنجشنبه از سفر رسمی به ترکیه به دعوت رئیس کتابخانه ملی این کشور به تهران بازگشته بود، افزود: «روز چهارشنبه با رایزن فرهنگی ایران در استانبول توافق کردیم که این کار سریع انجام شود.»

دکتر سید رضا صالحی امیری در دیدار با مدیرکل مرکز تحقیقات تاریخ اسلام، هنر و فرهنگ سازمان همکاری اسلامی بابیان اینکه جهان اسلام در وضعیت خوبی به سر نمی‌برد، گفت: «ما باید برای ثبات و حرکت رو به جلوی دنیای اسلام و مقابله با اسلام هراسی تلاش کنیم.»

وی با اشاره به سیاست آمریکا و رژیم صهیونیستی برای ایجاد تفرقه بین ایران و ترکیه، اظهار داشت: «ایران و ترکیه دو قدرت بزرگ منطقه هستند که هیچ رقیبی ندارند و دارای وجوه اشتراک فراوان هستند.»

مشاور رئیس‌جمهوری اسلامی ایران افزود: «ایران و ترکیه هر دو با تمدن اسلامی هویت پیدا کردند، این دو کشور با توسل به اهل بیت و عرفان و تصوف ادامه مسیر دادند و این‌ها نشان از اشتراکات بنیادین این دو کشور دارند.

»رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان اینکه «سیاست ماندگار نیست اما فرهنگ ماندگار است»، گفت: «در سازمان همکاری‌ اسلامی باید فرای مرزهای سیاسی اقدام شود و ما به نوبه خود هیچ محدودیتی برای همکاری با شما نداریم.»

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در سفر چهار روزه خود به ترکیه که به دعوت رئیس کتابخانه ملی این کشور انجام شد، دیدارهای متعددی با مقامات ترک در خصوص کتاب، نسخ خطی و اسناد داشت و در این دیدارها مسائل و پیشنهادات متعددی پیرامون این حوزه‌ها مطرح شد. از جمله دیدارهایی که سید رضا صالحی امیری  و هیات همراه انجام دادند، دیدار با مدیرکل آرشیوهای دولتی ترکیه بود.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این دیدار با تاکید بر اینکه زمینه‌های فراوانی برای همکاری وجود دارد، گفت: «دو کشور به دلیل سابقه تمدنی و فرهنگی دیرین، اسناد ارزشمند بسیاری دارند و هیچ دلیلی برای عدم همکاری میان این دو کشور، وجود ندارد.»

او در ادامه با اشاره به اینکه نباید اسناد را حبس کنیم، تصریح کرد: «برنامه ۵ ساله‌ای برای دیجیتال سازی ۲۰ درصد از اسنادمان داریم که از اوایل سال جاری این کار در دستور کار سازمان قرار گرفته است.

مشاور رییس جمهوری، ادامه داد: «۳ هزار و ۴۴۲ پرونده مرتبط با عثمانی و ترکیه در آرشیو ملی ایران داریم که پرونده‌های ارزشمندی شامل کنوانسیون «سنتو» و روابط سیاسی، علمی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی، در این آرشیو وجود دارد.»

صالحی امیری با دعوت از این مقام مسئول ترکیه برای سفر به ایران، اظهار کرد: «آمادگی داریم در زمینه تبادل منابع، همکاری‌های پژوهشی، حفاظت و نگهداری اسناد، همکاریهای گسترده‌ای را آغاز کنیم. همچنین می‌توانیم در قالب آرشیو جهانی همکاری داشته باشیم.»

او با بیان اینکه همکاری از نقطه‌ای باید آغاز شود، ‌ خاطرنشان کرد: «همکاری‌های پژوهشی در زمینه سیر تحولات روابط دو کشور را می‌توانیم آغاز کنیم. اسناد مرتبط با سفر پهلوی اول به ترکیه، می‌تواند قابل توجه باشد؛ چون بخشی از تاریخ ما است.»

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در پایان با اشاره به اینکه دو کشور قدرتمند منطقه بوده و هستیم، عنوان کرد: «دو همسایه‌ای هستیم که باید روابط فرهنگی گسترده‌ای با هم داشته باشیم. از این رو پژوهش‌گرانمان را به سمت آرشیو ملی ترکیه راهنمایی خواهیم کرد.»

اوور اونال، مدیرکل آرشیوهای دولتی ترکیه نیز دیر این دیدار، با تاکید بر اینکه باید درب‌ها را روی مورخان بگشاییم، گفت: «قرن‌ها است که دو ملت در یک منطقه زندگی می‌کنیم. هدف این است که درب آرشیو‌ها را بگشاییم و من به عنوان رئیس این سازمان آمادگی برای این همکاری را اعلام می‌کنم.»