نشست علمی «پساتوافق و فرهنگ» با حضور سیدرضا صالحی امیری، هادی خانیکی، احمد پورنجاتی، سعید معیدفر و محمود شهابی عصر دوشنبه 18 آبان در اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، سیدرضا صالحی‌ امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با ارائه تصاویر تاریخی از ایران در محافل جهانی گفت: به‌نظر من در طول دهه‌های معاصر، دو تصویر از ایران در جهان مطرح بوده که عبارت‌اند از ایران نفتی، ایران هسته‌ای و در نهایت تصویری که باید بعد از مذاکرات پیش‌آمده از ایران ارائه شود، ایران فرهنگی است.

وی ضمن بیان این مطلب که تصویر نفتی و هسته‌ای از ایران، تصاویری سیاه و ناعادلانه بوده‌اند، افزود: وضعیت موجود این امکان را ایجاد می‌کند که با ارائه تصویری فرهنگی، ایران را زیبا ترسیم کنیم. بنابراین تغییر نگاه جهانیان به ایران از تصاویر نفتی و هسته‌ای به تصویری فرهنگی، می‌تواند مهم‌ترین دست‌آورد دوران پساتوافق باشد.

صالحی‌امیری با تاکید بر دیپلماسی فرهنگی اظهار داشت: در ذیل دیپلماسی فرهنگی است که گفت‌وگوی فرهنگی آغاز می‌شود که خود، دلیل شناسایی نقاط مشترک با رویکرد تعامل فرهنگی است. همچنین گفت‌وگو باعث عواملی از جمله کنترل عصبانیت، درک متقابل و ظهور عقلانیت خواهد شد.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، ایران را فاقد قدرت رقابت صنعتی با قدرت‌های جهان خواند و گفت: به نظر من حوزه فرهنگ، نقطه قوت و قدرت ما در جهان است. با گسترش تعامل فرهنگی، خشونت که بزرگترین آسیب در منطقه و خاورمیانه‌است، کاهش پیدا می‌کند و ایران می‌تواند کانون گفت‌وگو و تمدن شود.

در ادامه این نشست احمد پورنجاتی با ارجاع به مساله مذاکرات هسته‌ای و برجام، گفت: به نظر من ایران توانست با کسب موفقیت برجام، بازگشتی به هویت تاریخی خود داشته باشد. با بررسی بر فرهنگ ایران، درمی‌یابیم که یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های فرهنگی ایران در دوره‌های مختلف، پیوند‌پذیری بوده‌است؛ یعنی ایران در چهارراه حوادث و تحولات جهان، همواره آمیب‌وار فرهنگ‌های دیگر را میزبانی کرده و به نوعی آن‌ها را در آغوش گرفته است.

در ادامه هادی خانیکی با طرح این پرسش که در فضای پساتوافق باید چه کرد؟گفت: به نظر من اولین نیاز، نیاز به تامین سرمایه‌های اجتماعی، گسترش امید و نشاط، اعتماد و جایگزینی کنش به جای نظاره‌گری است زیرا جامعه ما بیشتر جامعه‌ای نظاره‌گر است و حتی نخبگان آن نیز، کمتر در حوزه‌های مختلف از خود کنش نشان می‌دهند.

وی ادامه داد: از دیگر ضرورت‌های دوره پساتوافق، توجه به نهادهای مدنی و تقویت‌ آن‌ها، اخلاقی‌تر شدن جامعه و توجه به خطراتی که سرمایه‌های فرهنگی و سرمایه‌های نمادین را تخریب می‌کند است. در این صورت است که می‌شود گفت خواسته‌های انباشت‌شده در جامعه از برجام، به سرانجام می‌رسد. وگرنه ما با انقلابی از انتظارات سرخورده مواجه خواهیم بود.

در ادامه سعید معیدفر با اشاره به دوران پساتحریم گفت:‌ اگر با برجام بخواهد اتفاق فرهنگی جدی بیفتد این است که با تحولات جامعه، از زاویه ایدئولوژیک و امنیتی برخورد نشود. باید این جامعه را همین‌طور که هست به رسمیت بشناسیم و بعد در صدد رفع مشکلات باشیم. متاسفانه در حال حاضر رابطه دولت (حاکمیت) و ملت چنین رابطه‌ای است به گونه‌ای که رویکرد عمدتا مبتنی بر نقد و مداخله است.

آخرین سخنران این نشست محمود شهابی بود. وی درباره کاهش توسعه فرهنگی گفت: با روندهایی که در 40 سال اخیر شاهد آن بوده‌ایم، کاهش توسعه فرهنگی را رقم زده است. شاید یکی از عوامل آن شیوع تکنولوژی و فرار مردم از جامعه باشد. امروزه آدم‌ها می‌توانند در خانه خود، جهان‌وطن شوند.

وی در پایان گفت: ما خودمان زمینه‌ ارتباط با جهان را ایجاد کرده‌ایم، پس چرا باید نگران رخنه کردن فرهنگ بیگانه در ایران باشیم؟ این‌طور نیست که اگر فلان برند به ایران بیاید، ما اصالت فرهنگی خود را از دست داده‌ایم.