دكتر صالحي امیری گفت:در برنامه هاي جديد سازمان اسناد و كتابخانه ملي قصد داريم جايگاه سازماني تاريخ شفاهي را به سطح پژوهشكده ارتقا بدهيم تا بتوانيم با جذب افراد خبره، گسترش تحقيقات اين حوزه را داشته باشيم.

نشست خبری دکتر سید رضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با موضوع "رونمایی از پروژه تاریخ شفاهی ایران- عصر پهلوی دوم"، ظهر روز یکشنبه ۲۳ آذر در کتابخانه ملی برگزار شد. صالحي اميري درابتداي اين نشست با اشاره به برنامه هاي هشتگانه كتابخانه ملي در دوره جديد گفت: هدف از برنامه هاي جديد سازمان اسناد و كتابخانه ملي، تحول در سازمان در سطح ملي، بازگشت منزلت در سطح ملي، توجه به گسترش ديجيتال سازي منابع سازمان براي سهولت و دسترسي همگان به مخازن اسناد و كتابخانه ملي، توجه به حوزه بين المللي ، توجه جدي به نسخ خطي و گردآوري نسخ خطي در سازمان اسناد و كتابخانه ملي وآشنايي با مجموعه ذخاير و منابع سازمان در قالب اردوهاي فرهنگي در سطح داخلي و توريسم فرهنگي است. او افزود: يكي از مهم ترين برنامه هاي سازمان اسناد و كتابخانه ملي؛ تحول در تاريخ شفاهي ايران است.

با اين كه در گذشته اقداماتي در زمينه تاريخ شفاهي انجام شده است، اما اين پژوهش ها محصول كافي در سطح ملي نداشت. در برنامه هاي جديد سازمان قصد داريم كه جايگاه سازماني تاريخ شفاهي را به سطح پژوهشكده ارتقاء بدهيم تا بتوانيم با جذب افراد خبره، گسترش تحقيقات اين حوزه راشاهد باشيم.رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي با بيان اين مطلب كه در كشور ما گرايش كمتري براي مكتوب سازي اسناد و اطلاعات وجود دارد، گفت: ما بايد فرهنگ مكتوب سازي اطلاعات را در كشور گسترش دهيم تا بتوانيم منابع مهم اطلاعاتي را به نسل هاي آتي منتتقل كنيم.به گفته صالحي اميري؛ تاريخ آينه اي است كه نسل هاي بعد با رويت تصوير گذشته در آن مي توانند براي آينده تصميم بگيرند. متاسفانه در سال هاي اخير فرآيند تاريخ سازي عليه جمهوري اسلامي گسترش پيدا كرده است و عمده اين تاريخ سازي ها توسط شكست خوردگاني كه آن سوي مرزها زندگي مي كنند صورت مي گيرد. او افزود: تاريخ شفاهي يك رشته علمي معتبر در جهان شناخته مي شود و اميدوارم اين علم در ايران نيز بتواند جايگاه واقعي خود را بدست بياورد. خوشبختانه يكي از كارهايي كه در اين حوزه انجام شده است ضبط تاريخ شفاهي دوره پهلوي دوم است كه توسط كتابخانه ملي با مشاركت صدا و سيما انجام شده است. اين پروژه 14 سال زمان برده است و شامل گفت وگو با 57 تن از رجال مهم عصر پهلوي دوم است كه اين پروژه همزمان با آغاز هفته پژوهش رونمايي مي شود. صالحي ادامه داد: اين مجموعه در 50 مجلد كتاب منتشر خواهد شد كه در مراسم رونمايي اين پروژه چهار عنوان كتاب آن رونمايي خواهد شد و همزمان با رونمايي پروژه، پژوهشگران مي توانند به اين منابع دسترسي داشته باشند. همچنين در مراسم رونمايي از پنج تن از پيشكسوتان حوزه تاريخ شفاهي تجليل مي شود. صالحي اميري در مورد ارزیابی اش از برنامه های برخی شبکه های ماهواره ای در مورد تاریخ عصر پهلوی و ویژگی های پروژه ای که جمهوری اسلامی ایران در حال انجام آن است، گفت: یکی از انگیزه های اصلی ما برای پرداختن به تاریخ شفاهی ایران معاصر، هم به عنوان یک رسالت سازمانی و هم یک وظیفه ملی، مقابله با موجی از تاریخ سازی هاست که توسط برخی عناصر صورت می گیرد تا کسانی را که در رژیم گذشته دست به جنایات بیشمار زده اند، تطهیر کند.

او افزود: آنچه که در شبکه های خارجی انجام می شود تطهیر جنایات رژیم پهلوی در نیم قرن حاکمیتش بر این سرزمین است که در طول آن با همه ارزش های دینی و ملی این کشور مقابله کرد و نهاد حرکت های ضد ارزشی و ضد اخلاقی مانند جشن های ۲۵۰۰ ساله را بنیان گذاشت. صالحي اضافه کرد: آن ها اصرار زیادی برای تاریخ سازی دارند، به ويژه این که نسل جوان امروز ما در آن دوره حضور نداشته است. این وظیفه ماست که تلاش کنیم واقعیت های موجود را مبتنی بر اسناد واقعی به نسل جدید منتقل و معرفی کنیم. صالحی امیری در همین رابطه گفت: سه رهیافت اساسی در تهیه این قبیل برنامه ها وجود دارد؛ اول نوعی پاکسازی و استحاله رژیم پهلوی از جنایاتش است، هدف دوم تقدیس سلطنت و رهیافت سوم هم ظهور و بروز نوعی اباحه گری فرهنگی که در آن مقطع وجود داشت و اوج آن را در جشن های ۲۵۰۰ ساله دیدیم. مجموعه این تلاش ها برای ایجاد ذهنیت در جهانیان و با هدف تقدیس پهلوی است؛ حکومتی که همه هزینه ها و خساراتی را که به بار آورد، ملت پرداخت کرد و بیت المال این مملکت برای آن صرف شد. صالحي اميري گفت: چیزی که در تاریخ شفاهی می بینید، مجموعه ای است از مصاحبه های مستند به همراه ۱۰۰ هزار برگ سند که در پیوست آن آمده است. همه این اسناد و مدارک اثبات کننده واقعیت هایی است که بیان می‌شود. در ادامه اين نشست حسين دهباشي مدير پروژه تاريخ شفاهي گفت: همزمان با رونمايي اين پروژه، پژوهشگران مي توانند به اين پروژه دسترسي داشته باشند وتا پايان سال اميدواريم كه پژوهشگران ساير استان ها كه شعب سازمان اسناد وكتابخانه ملي در آن ها فعال است نيز بتوانند از اين اسناد استفاده كنند. از آنجا كه نسخه اي از اين اسناد در كتابخانه كنگره آمريكا نيز موجود است پژوهشگران مقيم ساير كشورهاي جهان نيزمي توانند از اين طريق به اين اسناد دسترسي داشته باشند. او در مورد نحوه همکاری کتابخانه ملی ایران با کتابخانه کنگره آمریکا در تدوین پروژه و همچنین عمل نکردن مسئولان مربوطه در دولت قبلی به تعهداتشان به این پروژه و نیز کتابخانه کنگره آمریکا گفت: آن چه من به عنوان تعهدات ایران به کتابخانه کنگره در گفتگوهای قبلی خودم اعلام کردم به تمامی اتفاق افتاده است و کتابخانه کنگره آمریکا نسخه‌ای از این پروژه را در قبال همكاري كه با كتابخانه ملي داشته دریافت کرده است. همكاري كتابخانه ملي با كتابخانه كنگره آمريكا در رد و بدل كردن اسنادي بوده است كه دسترسي ما به آن ها دشوار و گاه ناممكن بوده است. بار دیگر تاکید می کنم که تعهداتی که کتابخانه ملی به کتابخانه کنگره و پروژه ما داشته است، به تمامی انجام شده است. دهباشی افزود: از سال گذشته و در ماه های پایانی دولت قبل تاکنون، هیچ مصاحبه جدیدی با رجال عصر پهلوی در قالب پروژه تاریخ شفاهی ایران- عصر پهلوی دوم، انجام نشده، اما پژوهش های پسینی زیادی انجام و به کتاب‌ها افزوده شده است. ما وقتی از این کتاب‌ها صحبت می‌کنیم، منظورمان گفته‌های شخص مصاحبه شونده به تمامی، به اضافه پژوهش‌های بعدی است که به آنها اشاره کردم. همه اینها در پاورقی‌های کتاب ها شرح داده شده است. در واقع چیزی که حبس شده بود، امروز آزاد شده است.اوهمچنین در خصوص روابط کتابخانه ملی با کتابخانه کنگره آمریکا گفت: کتابخانه کنگره سال ۱۳۷۹ قراردادی را با کتابخانه ملی ایران برای همکاری‌های مشترک امضا کرده بود که در شمار آن همکاری ها، پروژه تدوین تاریخ شفاهی هم وجود داشت. کتابخانه کنگره آمریکا حاضر شد که در برابر در اختیار داشتن یافته‌های این پروژه، اسناد و مدارک و منابع مورد نیاز ما را برای انجام مصاحبه‌ها و تدوین پروژه، در اختیارمان بگذارد. کتابخانه کنگره آمریکا هرگز و در هیچ مقطعی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، هیچ گونه پرداخت مالی به پروژه تدوین تاریخ شفاهی ایران عصر پهلوی دوم، نداشته است و حمایتش از این پروژه صرفا حمایت‌های اسنادی و معنوی بوده است.

دهباشی درباره میزان مستند بودن اظهارات رجال پهلوی که در پروژه تاریخ شفاهی با آنها مصاحبه شده ، مثلا در خصوص مبلغ هزينه هاي جشن های ۲۵۰۰ ساله که در جايي 15 ميليون تومان اعلام شده است، گفت: منبع اصلي ما براي اين موضوع خود شجاع الدين شفاء است كه او مشاور محمدرضا پهلوی است كه آن را ۵۰۰ میلیون دلار آمریکا ذکر کرده است. دقيقا يك هفته پس از گفت وگو با شجاع الدين شفاء او درگذشت. در تاريخ شفاهي وقتی دو نقل قول متفاوت می‌شنویم اولین کاری که می‌کنیم این است که به سراغ منبع اصلی موضوع می رویم. مثلا اگر فردي كه داراي پست فرهنگي بوده و درباره موضوعي نظامي صحبت مي كند اظهارات او درباره مساله نظامي براساس تاريخ شفاهي مستند نيست پس او نمي تواند در اين زمينه منبع قابل اعتنايي براي تاريخ شفاهي باشد.او با اشاره به پايان رسيدن ضبط تاريخ شفاهي عصر پهلوي دوم گفت: اين مجموعه دربرگيرنده بيش از دو هزار ساعت گفت وگو است و بيش از چهار هزار عكس در اين مجموعه به همراه 20 هزار برگ سند منتشر شده است و قصد نداريم كه اين پروژه را ادامه بدهيم و پس از اين تمركزمان بر روي تاريخ شفاهي دوران پس از انقلاب خواهد بود.به گفته دهباشي اين پروژه در طول 14 سال اخير زير نظر مستقيم روساي كتابخانه ملي و سه عضو هيات مديره آن حسين دهباشي، حسن بهشتي پور و حسام الدين آشنا انجام شده است. از پروژه تاريخ شفاهي ايران عصر پهلوي دوم طي مراسمي روز سه شنبه 25 آذرماه در كتابخانه ملي رونمايي مي شود.