فارس: برای شروع فکر کنم به «اعتدال» بپردازیم خوب باشد، از همایشی که قرار است در این باره مجدد برگزار کنید بفرمائید؟
همایش دوم اعتدال امسال با عنوان اعتدال، زنان و توسعه است. شورای سیاستگذاری با مسئولیت این کار با خانم ملاوردی معاون امور زنان رئیسجمهور است احتمالا در مهرماه برگزار خواهد شد. الان شورای سیاستگذاری و کمیته علمی شکل گرفته و در حال انجام کار است و به طور طبیعی خوب است با خود خانم ملاوردی مصاحبه داشته باشید اما طبق برنامه مقرر گردید سالی یک بار درخصوص گفتمان اعتدال به صورت نوبهای و ادواری همایش برگزار گردد.
فارس: چه مسائلی را در دستور کار دارید؟
از مسائلی که نیمه دوم سال در دستور کار داریم، برگزاری همایش در حوزه مبانی دینی گفتمان اعتدال است که با همکاری حوزه علمیه قم در قم و یا در تهران برگزار کنیم اما هنوز در سطح طرح است و با برخی از فضلای حوزه علمیه قم صحبت کردیم و قرار شد طرح اولیه آن تهیه شود که ما به صورت عمیق به مبانی دینی اعتدال بپردازیم.
فارس: این بحث مکتب نیاوران به کجا رسید؟
یک خلط مفهومی انجام شده. فرض کنید در معماری، مکتب شیراز، اصفهان، مکتب به معنی یک مشرب است نه ایدئولوژی. بنابراین یک خطای تحلیلی بود که برخی از رسانهها به آن دامن زدند.
فارس: چرا این روزها بعد از گذشت 2 سال از عمر دولت برخی دولتمردان از این مطلب به عنوان شوخی یاد میکنند؟
گفتمان اعتدال در حقیقت همان مکتب فکری امام است.اعتدال ریشههای مکتب فکری امام و مقام معظم رهبری اسلام و تشییع میباشد.
فارس: برگردیم به همان گفتمان اعتدال، به نظر شما درحال حاضر این گفتمان چقدر در جامعه نهادینه شده است؟
همه دولتها پس از انقلاب ابتدا با رویکردها و نگرشها کار را آغاز کردند و در مسیر حرکت به گفتمان تبدیل شد. دولت اول در زمان جنگ به دلیل شرایط خاص آن روز به عنوان دولت ارزشها مطرح شد.
در شرایط جنگ در فضای آن روز این نگرش یک ضرورت بود و در کوتاه مدت تبدیل به یک گفتمان شد و شما دیدید که فضای جامعه در ایثار و شهادت و معنویت بود.
در دوره آقای هاشمی نگرش و رویکرد توسعه توسط ایشان مطرح و در فرآیند حرکت دولت تبدیل به گفتمان دولت آقای هاشمی یعنی سازندگی میشود و ساز و کار سیاسی آن نیز در کارگزاران شکل گرفت.
در دولت آقای خاتمی توسعه سیاسی مطرح میشود و در یک فرآیندی این به گفتمان اصلاحات تبدیل میشود.
دولت آقای احمدینژاد که ایشان عدالت را مطرح میکرد و ما معتقدیم به گفتمان تبدیل نشد چراکه این گفتمان به مقام معظم رهبری تعلق دارد گفتمان عدالت فرا گفتمان انقلاب اسلامی است یعنی همه گفتمانها باید در دل خود گفتمان عدالت را رعایت کنند. بنابراین عدالت به مفهوم هم عرض با سایر گفتمانها نیست بلکه فراتر از آنها است و به علاوه اینکه گفتمان عدالت متعلق به مقام معظم رهبری چون از ابتدای حضور ایشان در این جایگاه این رویکرد و نگرش مطرح شد که به تدریج تبدیل به گفتمان شد.
در دولت آقای دکتر روحانی رویکرد اعتدال مطرح شد به تدریج در حال سامانیابی به سمت یک گفتمان ملی است یعنی امروز همه نخبگان همه فرهیختگان به این باور رسیدند که کشور نیازمند یک گفتمان جدیدی است که مزیتهای گفتمانهای گذشته را داشته و معایب آنها را نداشته باشد. گفتمان اعتدال در بطن خود در حقیقت 20 ویژگی را دارد.
عقلانیت، تعامل، سازگاری، انسجام، وحدت ملی، توجه به مصالح و منافع ملی، اصولی که چارچوب گفتمان اعتدال را تشکیل میدهند بنابراین من معتقدم نهال گفتمان اعتدال در حال تبدیل شدن به یک گفتمان ملی است.
فارس: معیاری هم برای این فرمایشتان دارید؟
برای سنجش یک گفتمان معمولاً دو الی سه پارامتر وجود دارد یکی رویکرد اجماعگرایانه است یعنی نخبگان به فرهیختگان و صاحبان فکر و قلم آن را به عنوان یک نیاز و ضرورت ملی تشخیص دهند. دوم اینکه جامعه نسبت به این گفتمان همراهی نشان دهد یعنی همگرایی و همنوایی نشان دهد. نکته سوم این است که این گفتمان بتواند در عمل خود را اثبات کند یعنی کارآمدی؛ به اعتقاد من به تدریج نهال گفتمان اعتدال در حال تبدیل به یک گفتمان ملی است.
فارس: به بحث عدالت اشارهای کردید. در دولت تدبیر و امید هم شعار عدالت مطرح شد چطور ارزیابی میکنید. آیا دولت در خصوص شعاری که داده بود، توانسته موفقیتی را کسب کند یا خیر؟
در بسیاری از برنامهها و سخنرانیهای رئیسجمهور ما شاهدیم که ایشان به مفهوم عدالت توجه دارد در عمل هم اتفاقاتی شکل گرفت.
اولین نکته در بحث عدالت توزیع عادلانه فرصتها و امتیازات است. الان شما در نظام بهداشت و سلامت شاهد هستید اکثریت جامعه از نعمت سلامت بهرهمند شدند و دولت در سال گذشته بیش از 10 هزار میلیارد تومان سرمایهگذاری اختصاصی در این حوزه انجام داد این رقم منهای سرمایهگذاری عمومی و خصوصی بود. در حوزه بیمه، دولت بیش از 10 میلیون نفر را که در گذشته تحت پوشش بیمه نبودند تحت پوشش بیمه سلامت درآورد. دولت در حوزه بهزیستی قدمها و حرکتهای جدی برداشت . دولت در عرصه ایثارگران بیش از چند هزار میلیارد تومان بدهی جانبازان پرداخت شد این مجموعه اقدامات یک پیام روشن دارد و آن توزیع عادلانه فرصت و امکانات در سطح ملی است.نتیجه این اقدامات تحقق عدالت اجتماعی خواهد بود
فارس: در حوزه بانوان چطور؟ آیا این امر محقق شده است یا خیر؟
من در مورد حوزه بانوان باید در فرصتی مستقل با شما صحبت کنم. دو تصویر نسبت به زنان است یک نگاه ابزاری و یک نگاه واقعگرایانه و باورمندی؛ نگاه باور گرایانه به زنان این است زنان در همه حوزههای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حضور فعال داشته باشند و دولت نیز از این حضور حمایت کند. نگاه ابزاری این است که زنان در شعارهای عمومی دولت همیشه مطرح باشند اما در عمل هیچ حرکتی را مشاهده نکنیم. یک نکتهای را مقام معظم رهبری در همایشی که خدمت ایشان بودیم داشتند که بسیار نکته کلیدی و استراتژیک است. ایشان فرمودند من حقیقتا با اشتغال زنان مخالفتی ندارم (نقل مضمون عرض میکنم) اما نباید این اشتغال مانع از امر خانهداری و تربیت فرزندان شود.
فارس: در نهایت...
برداشت من از فرمایش مقام معظم رهبری این است که باید نسبت منطقی میان خانه و اشتغال و کار وجود داشته باشد با اولویت خانه، دولت در عرصه تبلیغاتی میتوانست چند نفر را در پستهای مدیریتی منصوب و بعد تبلیغات کند که من این اندازه از افراد را منصوب کردم. در نقطه مقابل دولت میتوانست با ایجاد ساز و کارهای قانونی در کلیت دولت از طریق برنامه چه برنامه ششم و چه برنامههای یکساله و برنامه دستگاهی، زنان را به عنوان واقعیت اجتماعی که نیمی از اجماع هستند به رسمیت بشناسد. به اعتقاد من دولت رویکرد دوم را انتخاب کرد.
فارس: یعنی عدم حضور زنان در کابینه دولت به دلیل عدم نگاه ابزاری به زنان است؟
بله.
فارس: در موارد دیگر مثل بحث افزایش اشتغال زنان، بیمه زنان خانهدار، تشکیل وزارت زنان، و مواردی همچون لایحه حمایت از خانواده چطور
عرض کردم بعداً در این مورد مستقل صحبت میکنیم. نکته دوم این است که تحولات زنان باید متناسب با تحولات اجتماعی-دینی و جامعه ایران باشد. نمیتوان مسئله زنان را خارج از چارچوبها، هنجارها، ارزشها و واقعیتهای جامعه ایران تصمیمگیری کرد. ما باید با درک فعالیتهای جامعه ایران و سیاستها در سطح ملی و درک آینده زنان در جامعه ایران خارج از رویکرد تبلیغاتی به این مقوله توجه کنیم. شعارزدگی شایسته دولت نیست و این کار نیز تاکنون انجام نشده دولت با درک واقعیتها، حساسیتها و مصالح نسبت به زنان رویکردهای واقعگرایانه داشته است.
فارس: پس به عقیده شما اگر بخواهیم تا همین جا جمعبندی درباره وعدههایی که در این خصوص از سوی آقای روحانی داده شده بود داشته باشیم عملکرد دولت مثبت بوده است.
بله؛ در مسیر تحقق است اما با درک واقعیتها.
فارس: پس در همین خصوص میشود لایحه حمایت از خانواده، بیمه زنان خانهدار را پیاده کرد.
بله؛ این یک استراتژی جدی است. بحث خانواده و زنان در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار دارد. امروز موضوع زنان در اکثر دستگاهها یک مسئله جدی است. اما نه از جنس تبلیغاتی و پوپولیستی چراکه این ظلم به زنان است. باز معتقدم اینکه چند پست، فرمانداری، شهرداری در اختیار زنان قرار بگیرد، حل مسئله زنان کشور نیست. سوال میکنم اوباما پنجاهمین رئیسجمهور آمریکا است و تاکنون آمریکا رئیسجمهور زن نداشته است آیا این به مفهوم محرومیت زنان از پست ریاست جمهوری و یا عدم دستیابی است؟ باید در فرآیند زمان، ناظر بر واقعیتها از طریق ارتقا سطح آگاهی، دانش و آموزش حضور زنان در جامعه تعریف شود. با ملاحظاتی که اسناد فرادستی و سیاستهای مقام معظم رهبری تعیین فرمودهاند.
فارس: ارزیابی شما از پایگاه اجتماعی دولت نزد مردم چیست؟؛ آیا هنوز شعار روحانی مچکریم نزد مردم اعتبار دارد؟
من شخصاً معتقدم رویکردهای دولت آقای روحانی رویکردهای مستحکمی است و به تدریج جایگاه خود را تقویت خواهد کرد. بر این باورم قریب به 2 سال گذشته در عرصه سیاسی موفقیتهای جدی داشته است.
فارس: چطور؟
چراکه بحث وفاق ملی، نشاط سیاسی، مشارکت سیاسی گسترش احزاب و تغییر در فضای سیاسی واقعیتی است که در عرصه سیاسی اتفاق افتاد و نمیشود انکار کرد اما اینکه ما تحلیل مطلوب داشته باشیم خیر قطعاً دولت با مشکلاتی مواجه است. در عرصه اجتماعی، کاهش فاصله ملت و دولت و رضایت اجتماعی محسوس است من رضایت دولت را در چند سایت و تحلیل روشنفکرانه نمیبینم امروز در جامعه فضایی ایجاد شده که همه روستاییها برای انجام نیازهای بیمارستانی خود رایگان و غیر روستاییان 10 درصد پرداخت میکنند آیا این یک نوع رضایت اجتماعی ایجاد نمیکند؟ من رضایت اجتماعی را صرفاً به منزله چند شعار و چند حرکت اجتماعی تعریف نمیکنم و بنیادیتر از آن میبینم. آیا امروز 10 میلیون نفر افراد جامعه ایران که بیمه بودند تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفتند و دولت واقعا هزینه آنها را تامین میکند آیا این به معنی رضایت اجتماعی است یا خیر. آیا در بحث بهزیستی دولت به صورت جدی گسترش کمک به این ؟؟ و ایجاد برنامه بلند مدت برای آنها آیا این رضایت اجتماعی هست یا خیر؟ آیا پرداختن دیون جانبازان و حل مشکلات خانوادههای شهدا آیا یک رضایت اجتماعی است یا خیر. من معتقدم دولت در عرصه اجتماعی با یک رضایت نسبی روبرو است.
فارس: آیا درخصوص میزان اقبال مردم به دولت در سیاستهای آن افکارسنجی صورت گرفته و آماری هست؟
آخرین آماری را که از طریق مراکز افکارسنجی صورت گرفته بود حکایت از این دارد که بیش از 70 درصد از مردم نسبت به عملکرد کلی دولت و بیش از 90 درصد مردم از عملکرد سیاست خارجی دولت رضایت دارند.
فارس: آیا امکانش هست بفرمایید این نظرسنجی از طریق کدام مجموعه انجام شده است؟
فکر میکنم ایرنا باشد.
فارس: اشاره به توفیقات دولت داشتید. یکی از دغدغههای مردم اقتصاد است و آقای روحانی وعدههایی را در مورد حل مشکلات اقتصادی میدادند و تا حدودی در بحث رایآوری ایشان به این حل مشکلات اقتصادی گره خورده بود. ایشان وعده بحث 100 روزه هم دادند که این روزها بعد از حذف سهمیهبندی بنزین طوفانی در بازار و اقتصاد رخ داده. در این خصوص راهکار دولت برای مدیریت، مهار تورم و جلوگیری از رکود چیست؟
من تخصص اقتصادی ندارم و به طور طبیعی هم خیلی ورود نمیکنم اما دو الی سه شاخصی که رسمی اعلام شده است و شما نیز شنیدید. یکی کاهش تورم از 43 درصد به 15.5. این یک موفقیت ملی است. اینکه امروز در حقیقت در حوزه اشتغال دولت با همه موانع که وجود داشته موفقیتهایی داشته غیر قابل انکار است. امروز دولت اساساً در حوزه اقتصادی امنیت اقتصادی ایجاد کرد و آن فضای هرج و مرج اقتصادی تا حدود زیادی کاهش یافت. شما میدانید که موانع دولت به صورت جدی کماکان پا بر جا است یعنی بخشی از موانع در عرصه خارجی بخشی از آن داخلی است، اما چهار عامل که به عنوان تحرک اقتصاد مطرح میشود یعنی تورم، اشغال، بورس و نقدینگی اینها یک گره مستقیم با عنصری به نام تولید و سرمایهگذاری دارد. سرمایهگذاری شکل نمیگیرد مگر اینکه ما بتوانیم چالشهای خارجی را کمتر کنیم و این نیز به این معنا نیست که ما از مرزهای عزت خود عدول کنیم.
فارس: آقای دکتر اگر اجازه دهید کمی از پشت واژههای کلاسیک و دانشگاهی خارج شویم؛ مردم میگویند ما میخواهیم کاهش تورم را به طور ملموس در زندگیمان احساس کنیم دیروز با هزارتومان طرف دوما نان میخرید ولی امروز چی... با یک نظر سنجی میدانی در خیابانها میبینید که نظر مردم چیز دیگری است.
ما از عرصه بیثباتی به ثبات اقتصادی رسیدیم. روزگاری در تهران ارز روزانه تغییرات قیمتی داشت و یک بیثباتی مطلق در کل کشور حاکم بود چون هیچ کس نمیدانست فردا قرار است چه اتفاقی صورت بگیرد. یک ثبات نسبی در حوزه اقتصادی در کشور شکل گرفت و مردم به این باور رسیدند که یک شبه اتفاقات خاص در این کشور شکل نمیگیرد تحولات اقتصادی با درامد ملی رابطه وثیق دارد شما نمیتوانید معجزه کنید. در حقیقت سرانه ملی و نسبت توزیع منابع است اگر دولت توزیع منابع آن عادلانه است باید نگاه بلند مدت داشته باشیم. دولت در عرصه سلامت، تامین اجتماعی، بیمه همگانی ...
فارس: اینها همه زیر مجموعه سلامت است
بله؛ این یک وجهه آن است مثلا در عرصه توسعه اقتصادی و صنعتی و توجه به شبکه ریلی؛ دولت به زیرساختهای اقتصادی توجه دارد و آثار آن امروز نمیّینیم اما حاصل آن را در آیندهای نزدیک خواهیم دید. باید توجه داشت که درآمد سالانه دولت نصف درآمد سالانه گذشته است. فراموش نکنید در سال 90 درآمد دولت بالای 120 میلیارد دلار بود الان این درآمد نصف شده است، ما نباید رفتار پوپولیستی و کوچه بازاری داشته باشیم بلکه باید اینگونه بپرسیم و این را توجه کنیم که آیا با این درآمد ملی وضعیت اقتصادی کشور قابل دفاع است یا خیر؟ اقتصاددانان و نخبگان میگویند با این درآمد وضعیت فعلی رضایت بخش است. اما اگر چنانچه فضای بینالمللی به سمت همگرایی و به سمت رفع ظالمانه تحریم پیش برود، درآمد کشور بنا به اظهار وزیر نفت دو برابر خواهد شد بنابراین دولت در مدت کوتاهی صادرات نفت را دو برابر خواهد کرد. بنابراین جهتگیری اقتصادی دولت، جهتگیری صحیح است براساس میزان درآمد عملکرد قابل دفاع است و دوم حل مسئله بینالمللی به یک جهش در مسئله اقتصادی منجر خواهد شد.
فارس: آقای دکتر برخیها معتقد هستند دولت تمام مسائل داخلی را به مذاکرات و تحریمها گره زده است، مصداق عملیاتی شدن این موضوع را هم در شعارهای انتخاباتی آقای روحانی میدانند که گفتند سانتریفیوژ بچرخد به شرطی که چرخ مملکت بچرخد؛...
در پی این سوال یک سفسطه و انحراف تحلیلی را با جریان سازی خاصی ملاحظه میکنم. البته این افراد دو دسته هستند. نخست افرادی که انگیزه نقد دلسوزانه دارند و دستهای که انگیزه آنها تخریب است. آیا در دو سال گذشته دولت مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشور را به هستهای گره زده است و یا با حداکثر توان به دنبال حل مشکلات مردم است؟ دوم آیا میتوان انکار کرد که حل و دفع ظالمانه تحریم نمیتواند در سرنوشت اقتصادی کشور موثر باشد؟ جواب هر دو روشن است اول این است دولت حتی یک روز از توجه به حل مسائل اقتصادی و اجتماعی مردم کوتاهی نکرده و دولتمردان از صبح تا شام در حال تلاش برای حل مشکلات مردم هستند. دولت صحنه اجتماعی و اقتصادی را رها نکرده که برخیها فکر میکنند دولت رها کرده و به دنبال هستهای است. این ظلم فاحش به دولت است. نکته دوم این است که نمیتوان انکار کرد که مسائل هستهای تاثیر جدی بر عرصه اقتصادی و اجتماعی مردم دارد. بنابراین این دو، دو موضوع است و من خلط کردن آن را سفسطه میدانم.
فارس: آقای دکتر موضوعی را مطرح میکنم لطفاً اگر به عقیده شما سفسطه و انحراف تحلیلی است بفرمائید؛ آقای روحانی فرموده بودند موضوع تحریم درمیان مدت قابل حل است اما نکته مهمتر این است که کسی که رئیسجمهور خواهد شد سوابقش و تفکراتش و راهبردهایش و شعارهایش اولین علامت را به داخل و خارج میدهد. حال ایشان در سخنانی سرنوشت بسیاری از مسائل کشور را به تحریمها گره زد و صراحتاً گفت که تحریمها باید برود تا مشکلاتی چون اشتغال جوانان و حتی آب خوردن مردم برطرف شود. به همین دلیل بسیاری معتقد هستند اعلام چنین مواضعی از سوی آقای روحانی در بحبوحه مذاکرات، نتیجهای جز جریتر شدن دشمن و افزایش سقف مطالبات و زیادهخواهیهای آنها نخواهد داشت؟ تحلیل شما چیست؟
من بر این باورم عدهای اساساً از موفقیت دولت ناخوشایند و ناخرسند هستند. از روز اولی که هنوز دولت شکل نگرفته بود موضعگیری کردند. قبل از شروع به کار دولت نقد را هم به یاد دارم. ما پاسخ دادیم اجازه بدهید دولت شروع کند بعد، اما آنها از روز اول شروع کردند. الان در همین بحث هستهای منهای اینکه مسئله هستهای به نتیجه برسد یا نرسد عده ای آرزوی عدم موفقیت مذاکرات را در سر دارند ولی انشالله در جهت عزت و منافع ملی حل خواهد شد.
فارس: انشاالله
و خدایی نخواسته ممکن است حل نشود و باید به عنوان یک مسئله کماکان آن را دنبال کنیم. اتفاقات دیگری شکل گرفت که غیر قابل انکار و جزو موفقیتهای بزرگ نظام و و نه فقط دولت در عرصه جهانی است.
عدهای اصرار دارند آگاهانه دولت را از نظام تفکیک کنند و فکر میکنند با تخریب دولت به نظام کمک میکنند در حالی که تخریب دولت بدون شک تخریب نظام است. موفقیت دولت نیز، موفقیت نظام خواهد بود. استراتژی تفکیک دولت از نظام استراتژی خیانت به نظام است. افکار عمومی دنیا امروز نگاهشان نسبت به ایران تغییر کرده است. گزارشهای میدانی موسسات خارجی نشان میدهد که نگاه افکار عمومی جهان نسبت به ایرانیان تغییر کرده و مثبتتر شده است. دوم اینکه نگاه دولتهای دنیا به دولت ایران به عنوان دولت تعاملی و عقلانی برای حل مذاکره تغییر کرده و سوم اینکه یک قدرت ملی جدیدی شکل گرفت و تاسف میخورم که منتقدان به این مسئله نمیپردازند.
قدرت 1+5 تقریبا کل قدرت دنیا است و ایران در یک طرف قرار دارد و در حال مذاکره است و این یک نسبت برابر است یعنی یک قدرت ملی شکل گرفته است. مفهوم حرف من این است که فقط اتحادیه اروپا 30 کشور هستند و آمریکا به تنهایی مجموعه ای از کشورها را نمایندگی می کند. روسیه و چین هم حضور دارند. همه این قدرتها در یک طرف و ایران در یک طرف میز است و توان دیپلماسی ایران امروز در دنیا به رخ کشیده شده است. یکی از این آقایان تیم مذاکره به نقل از کری اظهار داشت وزارت خارجههای ما چند ماه تعطیل است و عملا ما از کار افتادیم بنابراین این توان دیپلماسی، قدرت چانهزنی، تامین منافع ملی و تلاش برای ایجاد یک فضای مثبت بینالمللی است را نمیتوانیم انکار کنیم.
نکته آخر بنده خطاب به تخریب گران است؛ مگر دولت ، یا هر کسی و هر قدرتی در داخل میتواند، بدون ملاحظات اساسی بزرگان نظام تصمیمی اتخاذ کند؟ من معتقدم فضاسازی بیشتر به منزله ایجاد تشویش، دغدغه و مسئلهسازی برای دولت است تا یک واقعیت.
دولت و شخص رئیسجمهور به سیاستهای کلان نظام و شخص مقام معظم رهبری وفادار است هیچ دولتی از جمله این دولت نمیتواند بدون توجه به ملاحظات اساسی تصمیمگیری کند، بنابراین جار و جنجال برای انتقامجویی است وگرنه به طور طبیعی در چارچوب سایتهای کلان نظام دولت استراتژیهای که از قبل تعیین شده دنبال خواهد کرد یا به نتیجه خواهد رسید، یا نخواهد رسید. این فضاسازی و این حجم از ایجاد تهاجم روانی به دولتمردان نه منصفانه و نه در جهت منافع ملی است.
فارس: سوالی درباره گردش قدرت در کشور مطرح است عدهای معتقد هستند چنین اتفاقی در ایران رخ نمیدهند ...
خیر چنین نیست؛ در ایران گردش قدرت جدی است و همه دولتهای بعد از انقلاب، دولتهایی که انتخاباتی برگزار کردند، دولت نقاد آن به صحنه آمده است. بنابراین استراتژی نظام در گردش قدرت قطعی است و همواره تداوم داشته است. در انتخابات 24 خرداد به عنوان فردی که در متن و بطن انتخابات بودم شهادت میدهم که اراده نظام برای برگزاری انتخابات سالم بوده و در عمل هم دیدیم این اتفاق شکل گرفت. نکته دوم که بسیار مهم بود مردم به نظام اعتماد داشتند و باور داشتند که انتخابات سالم برگزار و رای آنان هم دیده و هم خوانده میشود. این اتفاق دوم هم شکل گرفت و این بسیار مهم بود.
فارس: منظورتان از اینکه اراده نظام به برگزاری انتخابات سالم بود چیست؟
اینکه میگویم اراده نظام بر برگزاری انتخابات سالم بود به این دلیل است که شخص مقام رهبری به صحنه آمدند و میفرمایند رای حقالناس است و امانت است یعنی ایشان یک حکم فقهی صادر کردند. رهبری مشارکت حداکثر را آرزو کردند نکته بعد این بود ایشان فرمودند ایرانیهایی که حتی به انقلاب و نظام هم زاویه دارند بیایند و به خاطر کشور در انتخابات شرکت کنند. این موضع گیری صریح بیانگر یک اراده محکم برای برگزاری انتخابات باشکوه است.
فارس: و البته نشان داد مسائلی که در سال 88 رخ داد واقعیت نداشت.
نکته بعدی انتخابات 24 خرداد سبب شد اعتماد عمومی نسبت به نظام افزایش یافت. دغدغه ترس و مردم در تکرار گفتمان گذشته آنها را وادار کرد شخصیتی را انتخاب کنند که ابتدا در صحنه عمل امتحان پس داده و تجربه مدیریتی در سطوح عالی داشته باشد و دوم شخصیت در طراز ملت باشد یکی از چیزهایی که در جامعه ایران مهم است عنصر شخصیتی است مردم دوست دارند شخصی انتخاب شود که در طراز ملت باشد که این شخصیت هم داخلی و هم بینالمللی باشد. نکته سوم بحثی است که از آن به عنوان یک عقلانیت اجتماعی نام میبریم. من معتقدم جامعه از مرحله پوپولیستی عبور کرده و به یک تصمیمگیری آگاهانه رسیده است یعنی از این پس در هر انتخابات کشور هر کسی که توسط مردم انتخاب میشود مبتنی بر آگاهی است نه یک رفتار پوپولیستی.
به تدریج جامعه ایران به سمت یک رفتار و تصمیمگیری آگاهانه حرکت میکند به این دلیل که اکثریت جامعه تحصیل کرده هستند. جامعه در فضای مجازی و تبادل انتقال اطلاعات و ارتباطات به همسنگی اطلاعات رسیده امروز کتمانسازی و پنهانکاری ممکن نیست. امروز نخبگان در جامعه حلقه واسط بین مردم و نظام سیاسی هستند و به شدت فعال هستند. مجموعه تحولات نشان میدهد که جامعه ایرانی از مرحله پوپولیستی عبور کرده و به یک تصمیمگیری عقلانی رسیده و من این فرآیند تحول سیاسی و اجتماعی جامعه ایران را یک حرکت میمون و مبارک میدانم یعنی جامعه ایران به یک تحول بزرگ و سیاسی دست یافته است و از این رو باید این ارزش ملی را منهای نتیجه قدر بدانیم.
فارس: در مورد وزیر بهداشت هم خیلی از مدافعان دولت معتقد هستند اقدامات ایشان پوپولیستی است.
من خیلی صادقانه به شما عرض میکنم که وزیر بهداشت با همه توان و ظرفیت و با تمام وجود در حال خدمترسانی به مردم است.باید همگان قدردان ایشان باشیم. به طور طبیعی هرکسی که در مسند اجرایی قرار میگیرد، از سوی عدهای مورد نقد واقع میشوند و دولت نمیتواند به دلیل نقد عدهای مسیر حرکت خود را متوقف کند. معتقدم قطار دولت در حال حرکت است، عدهای سنگ میاندازند و عدهای ایجاد مانع میکنند اما کماکان این قطار به سمت مقصد در حال حرکت است. فراموش نکنید مجموعه اتفاقات در عرصه داخلی اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و بینالمللی کمتر از 2 سال است. انصاف حکم میکند و وجدان قضاوت میکند که یک دولت با انبوهی از مشکلات در ظرف این مدت موفق بوده است. من چند مثال زنده بزنم شاید بتوانم ادعایم را اثبات کنم. اولین نکتهای که میخواهم عرض کنم این است که یک آرامش نسبی در کشور شکل گرفته است و این دولت به دنبال تشنجآفرینی نیست بلکه به دنبال ثبات و آرامش است.
فارس: رویکرد اخلاقی دولت را چطور ترسیم میکنید؟
در این باره باید گفت که دولت به دنبال این نیست که از طریق غیراخلاقی اهداف خود را دنبال کند، بنابراین نوع مواجه دولت با مسائل از منظر اخلاقی است نه از منظر بداخلاقی و این بسیار مهم است. شما فراموش نکنید که در یک دورهای رئیس دولت میرفت در قوه دیگر و در منظر عمومی کشور رسماً خانوادهای که منتسب به رئیس قوه قضاییه و رئیس قوه مقننه کشور هستند، را متهم میکرد و این عمل ناحق بود و بدون اینکه در محکمه رسمی اثبات شود و آن ایجاد تشنج در قوا بود. در جامعه همگان به همدیگر ایجاد بدبینی و تنش و اختلاف میکردند. اما این دولت واقعاً به دنبال رویکرد سازگاری و اخلاقی است.
فارس: یعنی تلویحاً میخواهید بگوئید رفتار این دولت عقلانیتر از گذشته است؟
بله،صراحتا عرض میکنم کلیه تصمیمات این دولت عقلانی است. شما به یاد دارید در گذشته تصمیمات فردی بود گاهی بر مبنای رمالی، رویارویی یا براساس خواب بود اما الان تصمیمات براساس خرد جمعی، عقلانی و منطق بر نظام کارشناسی است.
اینها واقعیتهایی است که نمیتوان انکار کرد. من حدود 20 مورد از رویکردهای این دولت با دولت قبلی را مقایسه کردم و هر کسی میخواهد با انصاف برخورد کند بر روی اینها صحه میگذارد. یکی این رویکرد تعامل و تحملپذیری است. اینکه دیگران حق داشته باشند نقد کنند و دولت باید نقد را تحمل کند و رسانه حق داشته باشد بنویسید. اینکه نخبگان بتوانند همایش و میتینگ برگزار و احزاب بتوانند فعالیت کنند و صاحبان قلم نیز بتوانند قلم بزنند نیازمند یک تحمل و مدارا است و به اعتقاد من در این دولت این ظرفیت وجود دارد که این فضا را به سمت تعامل و مدارا پیش ببرد.
فارس: آقای روحانی در شعارهای خود بسیار به مسئله آزادی بیان و نقد دولت تاکید داشتند و گفته بودند اختلاف سلیقه و نظر مخالف نعمت و رحمت است اما در جریان نقدها و ابهاماتی که در برخی مسائل از جمله پرونده هستهای وجود داشت ایشان واژههایی همچون «بیسواد»،«دلواپس» و «بی شناسنامه» و هدایت به جهنم را وارد فرهنگ اصطلاحات سیاسی کشور هم کردند.
من نقادان را به سه دسته تقسیم میکنم یک نقد دلسوزانه است که هدف اصلاح امور است یک دسته نقد تخریب گرایانه است به طور صریح اعلام میکنم که رئیسجمهور و دولت از نقد دلسوزانه استقبال میکنند و وظیفه خود میدانند با توجیه و شفافسازی آنها را پاسخ دهند.
اینکه جمعی سازمان یافته تلاش کنند که سرمایههای دیپلماتیک کشور را به عنوان عناصر خائن و ناکارآمد تلقی کنند، این تخریبگری است. یک دستهای هستند که اینها در رقابت با ما بودند و در عرصه رقابت کار را به این دولت واگذار کردند. اخلاق حکم میکند از فردای رقابت رفاقت شکل بگیرد یا حداقل استراتژی سکوت. ما شاهدیم از روز اول دولت، عدهای سیاست انتقامجویی دارند و به هر عمل دولت انتقاد میکنند. سوال میکنم آیا دولت تاکنون هیچ عملکرد مثبتی نداشت؟ اگر داشت چرا تاکنون به یک مورد از آنها نپرداختند فقط به نقد و تخریب پرداختند؟ شما در دولت قبلی سهمی نداشتید؟ چرا در مورد آن همه مشکلات استراتژی سکوت را پیش گرفتید؟ همین آقایانی که امروز رویکرد نقد تخریبی دولت را در پیش گرفته در دولت قبل یا استراتژی سکوت یا همراهی داشتند. چرا؟ باید به اینها پاسخ بدهند. سوال میکنم چه کسانی مسئول خرابکاریی گذشته هستند؟ چه کسانی مسئول 43 درصد تورم، آن حجم از بیکاری، آن حجم از فسادهای اقتصادی، آن حجم از سوء مدیریتها و آن حجم از ناکارآمدیهای گذشته هستند؟ آقایانی که امروز دولت را تخریب میکنند یا در دولت گذشته و با عملکرد دولت گذشته سهیم بودند یا سکوت کردند. بنابراین این در افکار عمومی قابل پذیرش نیست.
من مثال بزنم در گلستان از زبان مردم به آقای سید حسن خمینی نامه مینویسند که شما به استان ما نیایید و استان پذیرای شما نیست و مردم شما را نمیخواهند نقل به مضمون عرض میکنم یک گروه محدود چند 10 نفره یا چند صد نفره. ایشان بر اساس برنامه تنظیم شده میروند استان و واکنش مردم استان را میبیند. اگر آن گروهی که من نمیشناسم اگر منصف بودند باید بلافاصله از مردم عذرخواهی کرده که ما به زبان شما چیزی گفتیم که واقعیت نداشت ولی ما تا امروز یک مورد از این را هم ندیدیم.
میبینید که عدهای محدود با صدای بلند و پشت بلندی ایستادند و به زبان مردم سخن میگویند و در عرصه سیاست خارجی نتایج افکارسنجی نشان میدهد 90 درصد مردم از رفتار دولت در عرصه سیاست خارجی با رفتار دولت که رفتاری تعاملی است، موافق هستند.
اما عدهای که درصدشان بسیار قلیل است از زبان 90 درصد سخن میگویند چه کسی به آنها این حق را داده است که از زبان 90 درصد مردم سخن بگویند.
آخرین نکته دولت بر آمده از رأی ملت و قانونی است کسانی که به دولت رای دادهاند بر اساس همین استراتژی که دولت باید مسائل سیاست خارجی ایران را حل و فصل کند و مسائل اقتصادی و اجتماعی را حل و فصل کند.بنابراین انتخاب مردم باید از سوی منتقدین به رسمیت شناخته شود و بعد نقد را آغاز کنند. عده محدودی در رسانهها به نحوی سخن میگویند که انگار به نمایندگی از کل ملت است و بعد عدم توجه به خواسته خود را عدم توجه به ملت تلقی میکنند. من نمیدانم منابع اطلاعاتی اینها چه کسانی هستند که اینها از قول ملت حرف میزنند. (پایان بخش اول گفتوگو)
(برای مطالعه متن گفتوگو در پایگاه خبرگزاری فارس کلیک کنید)