امروز پنج شنبه, 06 ارديبهشت 1403 - Thu 04 25 2024
سایت رسمی
دکتر سیدرضا صالحی امیری
اعتدال؛ نیاز امروز، ضرورت فردا
پیش از آنکه به این بحث پرداخته شود که اعتدال یکگفتمان است یا یکروش حکمرانی، باید گفت در وهله اول اعتدال یکفضیلت است؛ فضیلت فردی، اخلاقی، دینی و اجتماعی. بنابراین تلاش برای رسیدن به اعتدال هم یکفضیلت اخلاقی است.
اقبال مردم عزیز کشورمان در انتخابات یازدهم ریاستجمهوری به گفتمان حجتالاسلاموالمسلمین دکترحسن روحانی و رای به شعار محوری «اعتدال» بیانگر این واقعیت است که «اعتدال» مناسبترین پاسخ به مطالبات و نیازهای امروز جامعه ایرانی است؛ جامعهای که هشتسال پرهزینه را نسبت به رفتارهای افراطی و تفریطی گذشته با سختی و مرارت پشتسر گذاشت.
خوشبختانه این شعار محوری که با پاسخ مثبت جامعه روبهرو شد، از همان آغاز کار دولت یازدهم، مبنا و اساس رویکردها و برنامهریزیهای دولت قرار گرفت و امروز شاهد فراگیری اعتدال در همین مدت کوتاه هستیم. درواقع میتوان گفت در قبال فضای خاص سیاسی که در دوره قبل وجود داشت، فراگیری «گفتمان اعتدال» فضای تازهای برای تنفس آزاد سیاسی گشوده است. آثار فراگیری این گفتمان را میتوان چنین برشمرد:
در عرصه سیاسی شاهد وفاق ملی، نشاط سیاسی، مشارکت گسترده مردم، تغییر در فضای سیاسی و نیز ایجاد امنیت نسبی سیاسی هستیم. در عرصههای اجتماعی شکاف دولت- ملت تا حدودی ترمیم و در بسیاری موارد، موجب کاهش آن شده است. ضمن آنکه با افزایش سرمایه اجتماعی، احساس امید به آینده روبهفزونی گذاشته است. این روند در ادامه، موجب ارتقای اخلاق اجتماعی و کاهش سطح تخریب و انگزنی خواهد شد.
در عرصه فرهنگی، نخبگان و فرهیختگان به دولت و شعارهای آن اعتماد دارند و دولت را امین خود میدانند و آشتی اصحاب اندیشه با دولت صورت گرفته است. در این زمینه برخی گشایشها در حوزههای مختلف فرهنگی و هنری همچون سینما، موسیقی، تئاتر، مطبوعات و... رخ داده که غیرقابلانکار است.
در عرصه بینالمللی، رویکرد دولت یازدهم مبنیبر تعامل با کشورهای جهان براساس احترام متقابل و گفتوگوی سازنده بهمنظور رفع ابهامات و سوءتفاهمها، تصویر جدیدی از ایران در منظر جهانیان به نمایش گذاشته و پروژه ایرانهراسی را در سطح بینالمللی به پرسش گرفته که منجر به نفی پروژه ایرانهراسی شده است. قطعا با بهنتیجهرسیدن مذاکرات هستهای دوران جدیدی از روابط ایران در سطوح بینالمللی بهوجود خواهد آمد. گفتمان اعتدال از منظر اخلاقی هم موجب اهمیتیافتن دوباره ارزشهایی مانند صداقت، شفافیت، پرهیز از تهمت و انگزنی، حذف رقیب به هر قیمت و پرهیز از وعدهووعیدهای دروغ و غیرواقعی شده است که بر اثر بیاخلاقیها به فراموشی سپرده شده بود یا دستکم جامعه واکنشی نسبت به تضییع آنها نشان نمیداد.
همانطور که پیش از این گفتهام، اعتدال با عقلانیت، انسجام، وحدت ملی، مصالح ملی و قانونمندی. رابطهای وثیق دارد و درواقع این مقولات مولفههای اصلی اعتدال هستند. عقلانیت منجر به تعامل سازنده در سطح ملی و بینالمللی شده و انسجام و وحدت ملی ضرورت بیبدیل بقای کشور است که البته در آن. برخورداری مردم از حقوق شهروندی و کرامت انسانی اصلی پذیرفته و بهرسمیتشناختهشده است، همانطور که در چنین جامعهای باید تنوع و تکثر سلایق پذیرفته شود.
امروز تعامل بهجای تقابل و همگرایی بهجای تفرقهگرایی مورد توجه ویژه دولت و مورد اقبال و حمایت مردم است.
بر این اساس اعتدال با مختصات فوق، اعتقادی به تجزیه جامعه ندارد و معتقدم رویکرد اعتدالی، نفی تحجر و سکولاریسم را در پی خواهد داشت.
گفتمان اعتدال، فراتر از یک شعار انتخاباتی، یکحقیقت و واقعیت امروز جامعه ایرانی است.
جنبش اعتدالخواهی که در ٢٤خرداد٩٢ با حضور چشمگیر ملت ایران و رای به دکترحسن روحانی ظهور و بروز یافت، امروز به یک گفتمان فراگیر و خواست عمومی تبدیل شده است. به گمان من این گفتمان در آیندهای نهچندان دور جایگاهی فراملی خواهد یافت. گفتمان اعتدال بهعنوان الگوی اصیل اسلامی برای رسیدن به اهداف متعالی نظام جمهوریاسلامی ایران نهادینه شده و با توجه به شرایط امروز جامعه ایرانی و شرایط منطقهای و بینالمللی میتواند پاسخگوی نیازهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشد.
طبیعی است این گفتمان، مخالفانی هم دارد. اساسا بعضی افراد نمیتوانند در محیط آرام و به دور از تنش سیاسی زیست کنند و همواره بهدنبال ایجاد بحران و تنشآفرینی هستند. شواهد و قرائنی هم وجود دارد که نشان میدهد عدهای درصدد ایجاد تشتت و برهمزدن آرامش موجود هستند. اینان از اقبال مردم به دولت ناخشنودند و برای ناامیدکردن مردم از رای خود در ٢٤خرداد٩٢ به دولت تدبیر و امید از هیچ تلاشی فروگذار نمیکنند. کافی است نگاهی به سخنان برخی از این افراد بیندازیم. کسانی که امروز با درشتی و زبان تلخ با دوست سخن میگویند، خواسته یا ناخواسته از رای مردم به اعتدال ناراضی و ناخشنودند. اگرچه نجابت رییسمحترمجمهور و دولتمردان باعث سوءاستفاده عناصر افراطی که در میان مردم جایگاهی ندارند، شده است، اما خوشبختانه مردم فهیم کشور ما تحتتاثیر این سخنان قرار نمیگیرند و امیدوارانه منتظر تحقق وعدههای دولت خدمتگزار خود هستند.
تردیدی نیست که دولتیازدهم با توکل به عنایات حضرت احدیت و اتکا به آرای مردمی از این مرحله سربلند عبور خواهد کرد و در مقابل جریانهای افراطی و تمامیتخواه هرگز جانب اعتدال را رها نمیکند چرا که اعتدال، اعتقاد دولتیازدهم و باور عمومی جامعه ایران است. اعتدال نیاز امروز و ضرورت فردای ماست.
(سرمقاله روزنامه شرق، 11 دی 93، به قلم دکتر صالحی)