نشست «آیينهوند و تاريخنگاري زنان» با سخنراني سيدرضا صالحي اميري، رئيس سازمان اسناد و کتابخانه ملي، عبدالله ناصري، عضو هيئت رئيسه انجمن ايراني تاريخ و استاد گروه تاريخ دانشکده ادبيات دانشگاه الزهراء، غلامرضا ظريفيان، استاديار تاريخ دانشکده ادبيات دانشگاه تهران، حسينعلي قبادي استاد دانشکده ادبيات دانشگاه تربت مدرس، هادي حيدريکاريکاتوريست و داماد صادق آئينهوند و كبري روشنفكر استاد دانشکده ادبيات دانشگاه تربت مدرس چهارشنبه 10 تيرماه از سوي انجمن زنان پژوهشگر تاريخ در ساختمان آرشيو ملي برگزار شد.
در ابتداي اين نشست صالحي اميري با اشاره به برگزاري همايش اعتدال گفت: به ياد دارم زماني که دکتر حسن روحاني به عنوان رئيس جمهوري ايران انتخاب شد، در نخستين ديداري که با زندهياد آئينهوند داشتم از وي به عنوان نماد اعتدال درخواست کردم که در رابطه با اعتدال قلم بزند. وي در پاسخ گفت من از انتخاب دکتر روحاني خوشحال شدم و حتما درباره موضوع اعتدال مطلبي خواهم نوشت.
وي درباره حضور فعال آئينهوند در همايش اعتدال بيان کرد: پس از مدتي قرار شد اين همايش برگزار شود به استاد کتابي درباره «اعتدال در قرآن» داديم تا آن را داوري کند. وي که از اعضاي شوراي راهبردي اين همايش بود، شرحي بر اين کتاب نوشت که بنده از همکاران اسنادي تقاضا دارم اين اسناد را که به صورت برگهاي است ثبت و ضبط کنند زيرا اين اسناد مهم هستند.
رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي اظهار داشت : بنده همين جا اعلام ميکنم که ما آمادگي داريم تالاري را در کتابخانه ملي به نام وي ثبت کنيم و به زودي نيز تنديسي از استاد را در يکي از تالارها نصب ميکنيم تا جوانان و افرادي که به اين مکان فرهنگي مراجعه ميکنند بدانند اين سرزمين داراي فرهنگ کهن و ريشهداري است و افراد فرهيختهاي مانند آئينهوند در اعتلاي فرهنگ آن بسيار کوشيدند.
در ادامه ، پروين ترکمنيآذر يکي ديگر از سخنرانان اين مراسم گفت: بنده در فرصت کوتاهي تعدادي از مقالات استاد آئينهوند را مطالعه کردم. مقالاتي مانند زن و تاريخ که زن را از ابعاد مختلف در طول تاريخ بررسي ميکند. آنچه که در مقالات وي وجود دارد اين است که زن در طول تاريخ در جوامع اسلامي به دليل قصور حاکمان از سيره نبوي و سيره علوي ناديده انگاشته شده است.
اين عضو هيئت علمي و رئيس پژوهشکده تاريخ افزود: آنجا که به زن جفا و حضورش در جامعه کمرنگ و حذف شده به اين علت بوده که حاکمان از سيره علوي و نبوي دور شدند و به مقام و موقعيت خود فکر کردند.
ترکمنيآذر همچنين اظهار کرد: آئينهوند فرهنگ جوامع اسلامي را متاثر از فرهنگ جامعه جاهليت در سرزمينهاي فتح شده در صدر اسلام ميداند. وي در بررسي تاريخ هميشه از خلقت انسان شروع ميکند و معتقد است که اسلام نگاه تبعيضآميز به افراد ندارد و همه را چه مرد و چه زن به عنوان يک انسان مسئول اعمال خود ميداند و در اين باره به سوره احزاب اشاره کرده که زن و مرد را مطيع و خداترس ميانگارد. در اين آيه زن و مرد با يک نگاه برابر مسئول اعمال خود هستند.
ناصري نيز در ادامه اين مراسم با اشاره به طرز تفکر استاد آئينهوند درباره علم گفت: استاد در مصاحبهاي که با مجله مهرنامه داشته درباره ديني شدن علوم ميگفتند علم سکولار است و از آن نميتوان علوم ديني استخراج کرد اما درباره مساله تاريخنگاري زنان بايد به يک جمله ابوحيان توحيدي اشاره کنم. وي ميگويد انسان خود معضل خودش است. بنده از اين جمله وام ميگيريم و ميگويم زنان خود معضل خود هستند.
اين استاد دانشگاه الزهرا تاکيد کرد: براي شرح اين جمله با اشاره به سخنان آئينهوند بايد بگويم ما علوم حکومتي نداريم و اگر علم بايد توسعه پيدا کند اين توسعه در جامعه مدني بايد به شکل داد و ستد باشد و کرسيهاي آزادانديشي که امروز در جامعه ما مطرح ميشود خود يک گفتمان حکومتي مسلط است که به هيچ عنوان نميتوان از آن به عنوان يک پشتوانه توليد علم نام برد.
ناصري در ادامه با اشاره به تفاوت جنس و جنسيت عنوان کرد: به نظر من بين جنس و جنسيت تفاوت مفهومي وجود دارد. جنس يک اصطلاح زيستي است و جنسيت يک مفهوم جامعهشناسي است. اگر چه در گفتمان مسلطي که در تاريخ اسلام وجود دارد بين جنس و جنسيت تفاوتي قائل نشده است. در علم حکومتي اساسا ما به پشتوانه ميراثي تاريخي زن را ارزيابي ميکنيم.
قيس آل قيس، عضو هيئت علمي پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي در ادامه اين مراسم طي سخناني گفت: من با استاد آئينهوند در مجله آفاق الحضاره الاسلاميه همکاري ميکردم و اين همکاري تا زمان فراق وي ادامه داشت. در مهرماه سال 91 رئيس پيشين پژوهشگاه دستور داد که اين مجله از 800 صفحه به 100 صفحه کاهش پيدا کند و من به دليل اين تصميم غير کارشناسي درخواست استعفا نوشتم.
وي ادامه داد: آئينهوند به عنوان سردبير اين مجله استعفاي بنده را نپذيرفت و دستور ناخردمندانه رئيس پژوهشگاه را ناديده گرفت و مجلهاي را که در دنيا جا گرفته بود و به عنوان بزرگترين مجله بينالمللي در جهان اسلام منتشر ميشد همچنان به روال سابق اداره کرد.
وي در پايان سخنانش يادآور شد: استاد از نخستين شماره مجله تا شماره سيام تعداد 30 سر مقاله کوتاه به عنوان سردبير به زبان عربي نوشته که اين مقالات کم نظير و با محتوا درباره مشکلات کشورهاي خاورميانه، علل عقب ماندگي کشورهاي اسلامي و درباره حقوق ايران در خليج هميشه فارس است که من پيشنهاد ميکنم مسئولان اين مقالهها را در يک کتاب تدوين کنند.
فخرالسادات محتشمي نيز در اين مراسم طي سخناني عنوان کرد: موضوع آئينهوند و تاريخنگاري زنان براي اين مراسم بسيار هوشمندانه انتخاب شد. زيرا ما با سياه پوشيدن و مرثيهسرايي حق مطلب را درباره اين مورخ زبردست نميتوانستيم ادا کنيم پس تلاش کرديم با ادامه راهي که وي پايهگذاري کرده بود قدمي برداريم و موجب شادي روح ايشان شويم.
عضو هيئت موسس انجمن زنان پژوهشگر تاريخ افزود: براي اين مراسم به بيشتر استادان پيشنهاد نگارش مقاله درباره موضع تاريخنگاري زنان و آئينهوند داديم و مقالههايي در اين موضوع نوشته و جمعآوري شد که ما اين مقالهها را به انتشارات کتابخانه ملي خواهيم داد تا به صورت کتاب منتشر شود.
شيدا فروغي، همسر مرحوم آئينهوند در ادامه اين مراسم نيز درباره اين مورخ تاريخ اسلام گفت: بنده توفيق داشتم که سر کلاس حديث و نهجالبلاغه استاد حضور پيدا کنم و از برکت اين حضور سعادت همسري وي را داشته باشم. وي نمونه يک انسان مخلص و پاک بود. به هر آنچه در سر کلاس درس ميگفت در زندگي به آن عمل ميکرد.
وي ادامه داد: وي به توانمندي زنان در عرصههاي مختلف مديريتي اعتقاد داشت و در اغلب مسئوليتهاي خود زنان را در پستهاي متفاوت به کار گمارده بود. در عين حال همسري بود که همواره سالگرد ازدواجمان را به ياد داشت و از يک ماه قبل به استقبال آن ميرفت. آئينهوند مرد محبتهاي بي دريغ و بخششهاي بيحساب و فراوان بود.
در پايان اين مراسم يادمان از سوي سازمان اسناد و کتابخانه ملي و انجمن زنان پژوهشگر تاريخ تابلويي به همسر آئينهوند اهدا شد.بیبیبیبی